Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều thanh niên quyết định không rời bỏ quê hương mà chọn con đường khởi nghiệp ngay tại nông thôn. Thay vì tìm kiếm cơ hội nơi đô thị đông đúc, họ đang tận dụng lợi thế của vùng đất mình sinh ra để phát triển kinh tế từ nông nghiệp và các sản phẩm đặc trưng địa phương. Tuy nhiên, để khởi nghiệp thành công ở nông thôn không hề đơn giản mà đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về kiến thức, vốn, công nghệ và thị trường.
Khởi nghiệp ở nông thôn cần xuất phát từ việc lựa chọn sản phẩm phù hợp với điều kiện tự nhiên và nhu cầu thị trường. Những mô hình thành công thường là nông nghiệp công nghệ cao, sản xuất thực phẩm sạch hoặc chế biến sâu từ nông sản địa phương. Ví dụ, anh Nguyễn Văn Tuấn tại Hà Nam đã thành công với mô hình trồng dưa lưới trong nhà kính theo công nghệ Israel. Anh Tuấn cho biết, theo một bài báo trên báo Nông nghiệp Việt Nam: “Ban đầu, tôi gặp rất nhiều khó khăn về vốn và kỹ thuật. Nhưng sau khi tham gia các lớp tập huấn về nông nghiệp công nghệ cao và tận dụng nguồn vốn vay ưu đãi của địa phương, tôi đã dần làm chủ quy trình. Hiện nay, mỗi năm, trang trại của tôi thu về hàng tỷ đồng doanh thu nhờ việc kiểm soát tốt nhiệt độ, độ ẩm và dinh dưỡng.”
Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ vào sản xuất và tiêu thụ là yếu tố then chốt giúp các mô hình khởi nghiệp nông thôn cạnh tranh trên thị trường. Một bài viết trên báo Kinh tế Đô thị từng đề cập đến trường hợp của anh Lê Minh Quang ở Lâm Đồng, người đã phát triển nền tảng trực tuyến kết nối nông dân với người tiêu dùng, giúp nông sản sạch đến tay khách hàng không qua quá nhiều trung gian. Anh Quang chia sẻ: “Tôi nhận thấy nếu chỉ bán hàng theo cách truyền thống thì rất khó tiếp cận khách hàng ở xa. Vì vậy, tôi quyết định đưa sản phẩm của mình lên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Voso.vn và tận dụng Zalo để tiếp cận người mua. Sau một năm, doanh số của tôi tăng gấp ba lần so với khi chỉ bán trực tiếp tại địa phương.”
Nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ khởi nghiệp nông thôn thông qua các chương trình vay vốn ưu đãi, đào tạo kỹ năng kinh doanh và khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ. Quỹ Hỗ trợ khởi nghiệp quốc gia, các chương trình OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) hay chương trình hỗ trợ đổi mới sáng tạo từ Bộ Khoa học và Công nghệ đã giúp nhiều doanh nghiệp nông nghiệp nhỏ có cơ hội phát triển. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, chỉ riêng năm 2023, hơn 1.500 dự án khởi nghiệp nông nghiệp đã nhận được nguồn vốn hỗ trợ từ các chương trình này.
Những tấm gương khởi nghiệp thành công từ nông nghiệp không chỉ mang lại giá trị kinh tế cho cá nhân mà còn góp phần thay đổi diện mạo vùng quê. Báo Tuổi Trẻ từng ghi nhận trường hợp của chị Trần Thị Hạnh tại Quảng Ngãi, người đã tận dụng nguồn nguyên liệu sả chanh sẵn có để sản xuất tinh dầu, đưa sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Chị Hạnh kể lại: “Lúc đầu tôi chỉ làm nhỏ lẻ, nhưng sau khi tham gia chương trình OCOP, tôi được hỗ trợ xây dựng thương hiệu và tiếp cận thị trường rộng hơn. Nhờ đó, sản phẩm tinh dầu sả chanh của tôi không chỉ bán trong nước mà còn xuất khẩu sang Nhật Bản.”
Hay câu chuyện của anh Phạm Văn Hoàng ở Đồng Tháp với mô hình chế biến mắm cá linh – một đặc sản miền Tây – giúp hàng trăm hộ nông dân địa phương có đầu ra ổn định. Báo Nông thôn Ngày nay trích dẫn lời anh Hoàng: “Mắm cá linh là món ăn truyền thống nhưng nếu không có quy trình sản xuất đảm bảo thì khó cạnh tranh trên thị trường. Tôi đã đầu tư dây chuyền chế biến đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, đăng ký thương hiệu và tìm đầu ra qua các hội chợ. Hiện nay, sản phẩm của tôi đã có mặt ở nhiều siêu thị lớn.”
Dù còn nhiều thách thức về vốn, kỹ thuật và thị trường, nhưng với sự hỗ trợ của chính sách nhà nước và tinh thần đổi mới, sáng tạo, khởi nghiệp ở nông thôn đang trở thành một xu hướng phát triển mạnh mẽ. Đây không chỉ là con đường làm giàu bền vững mà còn giúp giữ gìn bản sắc địa phương, phát huy tiềm năng của nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.
